Wat is Radium precies?
Om te beginnen is het belangrijk om te weten wat Radium precies is. In 1898 ontdekte Marie Curie dat het materiaal pitchblende nog radioactiever werd, als je de uranium eruit haalde, de stof waarvan al bekend was dat deze radioactief was. Marie bedacht dat er dus nog een radioactieve stof in pitchblende aanwezig moest zijn, wat na lang onderzoek Radium bleek te zijn. Vanwege de extreem hoge straling van deze stof werd het vernoemd naar het Latijnse woord voor straling; Radius. Van de stof zijn inmiddels 25 isotopen bekend, waarvan de meest radioactieve Radium-226 is.
Hoe gevaarlijk is Radium?
Omdat van de isotoop Radium-226 werd ontdekt dat deze luminescent was en dus licht gaf, werd deze veel gebruikt in wijzerplaten en lichtgevende verf. De halveringstijd van Radium is 1600 jaar, wat betekent dat na 1600 jaar de helft van de stof is verdwenen. Dit toont aan dat Radium zeer radioactief is en niet zomaar verdwijnt. Echter is de radium die gebruikt werd in horloges niet altijd even radioactief. Vaak werd gebruik gemaakt van zogenaamde b-straling in plaats van a-straling. In tegenstelling tot Radium-226 verviel deze stof na 5 jaar waardoor er inmiddels geen risico meer aan verbonden zit. Echter werden er ook horloges gemaakt met de Radium-226 isotoop, die pas na 1600 jaar vervalt. Normaal gesproken zorgen zelfs deze horloges voor weinig risico. Dit omdat de horloges vaak niet volledig luchtdicht zijn, waardoor het gas waarin het radium vervalt vaak gelijkmatig is verdwenen uit het horloge. Maar ook het overgebleven Radium wat nog vastzit op de wijzers en markeringen kan vaak weinig kwaad. Dit omdat de straling eerst door het glas en uurwerk moet om het lichaam te bereiken, de meeste straling komt niet door het uurwerk heen waardoor het de pols niet bereikt. Tevens is de pols erg goed bestand tegen straling en bereikt de straling niet zomaar de botten waar het schade zou kunnen aanrichten. Toch zijn er uitzonderingen, sommige horloges hebben niet alleen de markeringen en wijzers bedekt met radioactieve verf, maar ook de wijzerplaat zelf. Dit zorgt voor een verhoogde straling, zeker als de verf afbrokkelt en het horloge wordt opengemaakt. De Radium is absoluut het gevaarlijkst wanneer het via de mond het lichaam binnenkomt.
Wat kan ik doen met het horloge?
Helemaal zeker weten doe je nooit, maar indien het horloge er netjes uitziet en de verf niet is afgebrokkeld kun je het horloge gerust dragen. Echter zit het gevaar het in het open maken van het horloge. Mocht er radium los komen van de wijzers of markeringen kan het blijven plakken aan bijvoorbeeld je vingers. Verstandig is dan ook om altijd je werkplaats schoon te houden en zeer zorgvuldig met het radium om te gaan. De radioactieve stof is namelijk het meest schadelijk indien het via de vingers of op een andere manier door de mond het lichaam binnen gaat. Dit werd duidelijk toen begin vorige eeuw het verhaal van de ‘’Radium girls’’ bekend werd. Deze dames werkten in fabrieken en werden geïnstrueerd de wijzerplaten te verven met de Radium verf. Na het verven deden ze telkens de met Radium besmette kwast in hun mond, om de punt te scherpen. Hierdoor kwam de Radium op de meest gevaarlijke manier het lichaam binnen en werden de vrouwen ziek. Veel van de meiden werden ziek en het bedrijf beschuldigde de uitbraak van syfilis als oorzaak. Licht geven zal het Radium inmiddels vaak niet meer doen, al is het dus nog wel radioactief.
Geschreven door Quinten Preusting